بلدیه در اندونزیبلدیّه یا همان شهرداری، واژه‌ای در ترکی، عربی، فارسی و دیگر زبان‌های سرزمین‌های اسلامی برای تشکیلات نوین اداره شهر از نوع اروپایی آن، در مقابل شکل‌های متقدم سازمان شهری در اسلام می‌باشد؛ در این مقاله، به تشکیلات بلدیه در کشور اندونزی از گذشته تا تحولات نوین آن پرداخته می‌شود. فهرست مندرجات۲ - تاریخچه بلدیه در اندونزی ۲.۱ - عدم وجود نهاد شهری در قرن۷ ۲.۲ - ایجاد نهاد شهری به سبک اروپا ۲.۳ - ایجاد نظام‌های دولتی ۲.۴ - اجرای قانون عدم تمرکز ۲.۵ - شکل‌گیری جوامع شبه غربی ۲.۶ - ایجاد بلدیه در باتاویا ۲.۷ - تاسیس انجمن‌های شهری ۲.۸ - بلدیه بجای انجمن شهری ۲.۹ - ایجاد شخصیت حقوقی برای بلدیه ۲.۱۰ - تعیین شهردار توسط دولت ۲.۱۱ - درجه‌بندی بخش‌های خودمختار ۳ - فهرست منابع ۴ - پانویس ۵ - منبع ۱ - بلدیه در لغت و اصطلاحبلدیّه (شهرداری)، واژه‌ای در ترکی، عربی، فارسی و دیگر زبان‌های سرزمین‌های اسلامی برای تشکیلات نوین اداره شهر از نوع اروپایی آن، در مقابل شکل‌های متقدم سازمان شهری در اسلام. این اصطلاح، ابتدا در ترکیه، که نهادها و خدمات شهری به شیوه غربی به صورت بخشی از «تنظیمات» وارد شد، پدید آمد. ۲ - تاریخچه بلدیه در اندونزیاز حیات سیاسی یا نوع دولتی که در شهرها و شهرک‌های اندونزی باستان در دوران پیش از اسلام وجود داشته، چه در مراکز سلطنتی مانند پایتخت‌های ماتارام قدیم یا موجوپاهیت متأخر، چه در مراکز بازرگانی نظیر توبان، گِرسیک یا پالمبانگ، آگاهی چندانی در دست نیست. ۲.۱ - عدم وجود نهاد شهری در قرن۷تاکنون شواهدی دالّ بر وجود حکومت محلی یا خودمختاری واقعی، یافت نشده است. از قرن هفتم/ سیزدهم، که اسلام بتدریج در سراسر جاوه و سوماترا و در بسیاری از جاهای دیگر مجمع الجزایر نفوذ کرد، فقدان نهادهای همگانی محلی در شهرک‌ها و شهرها (که نه بزرگ بودند نه متعدّد) ادامه یافت. به موجب منابع اروپایی و غیر اروپایی قرن دهم و یازدهم/ شانزدهم و هفدهم، خدمتگزاران سلاطین یا امیران بر ساکنان شهرها یا مراکز بازرگانی بزرگ شهری حکومت می‌کرده‌اند و این شهرها هرگز از موجودیّتی حقوقی برخوردار نبوده‌اند. ۲.۲ - ایجاد نهاد شهری به سبک اروپادر شهرک‌هایی که زیر حکومت کمپانی هند شرقی هلند در آمد یا این شرکت آن را تأسیس کرد (مانند باتاویا)، برخی از نهادهای شهری به روش اروپای قرن دهم /شانزدهم ایجاد شد از آن جمله شورای امور ایتام. ۲.۳ - ایجاد نظام‌های دولتیاین جزایر، پس از سقوط کمپانی و نیز پایان یافتن حکومت موقّت بریتانیا، بخشی از پادشاهی جدید هلند شد (۱۲۳۱/۱۸۱۶) و در آن‌ها نظامی بسیار متمرکز و منحصراً دولتی به وجود آمد. ۲.۴ - اجرای قانون عدم تمرکزتا این‌که در اواخر قرن سیزدهم/ نوزدهم برخی اندیشه‌های «عدم تمرکز» متأثر از متخصّصان برجسته استعمار، موفقیت یافت. در ۱۳۱۱ـ۱۳۱۲ /۱۸۹۴ و پس از آن چندین لایحه (که به تصویب مجلس نرسید) تهیه شد، ولی سرانجام قانون عدم تمرکز در ۱۳۲۱/۱۹۰۳ به اجرا درآمد. این قانون دو هدف داشت: هموار کردن راه برای ایجاد شورای همگانی منطقه‌ای و محلی؛ فراهم آوردن وسایلی برای رفع نیازهای مالی شوراها. بنابراین، هدف از این قانون ایجاد اصلاحات در نهادهای بسیار متنوّع روستایی و واقعاً بومی اندونزی نبود: در آن زمینه بازهم همه چیز مبتنی بر حقوق متعارف (عُرف) بود. فصل نوین قانون‌گذاری از جمله شیوه استقرار بلدیه‌ها را نیز معین کرد. ۲.۵ - شکل‌گیری جوامع شبه غربیشهرهای بزرگ، مانند باتاویا (جاکارتای کنونی)، سورابایا، سِمارانگ، باندونگ و بسیاری از دیگر جاهایی که دارای مشخصات شهری بودند، از جهات مختلف شکلی غربی به خود گرفتند. بیشتر اروپاییان و چینیان، و چندین گروه غیراندونزیایی دیگر، در شهرها سکونت داشتند، و حتی سکنه اندونزیایی آن‌ها نیز غالباً تبار و عرف دیگری داشتند و به زبانی دیگر سخن می‌گفتند. مراکز فعالیّت بازرگانی و صنعتی غربیان در آن‌جا بود. مشکلات شهرهای بزرگ، در این توده‌های متراکم نیم غربی و نیم شرقی نیز وجود داشت، و مقامات و خدمات شهری بهتر از مأموران رسمی دولت مرکزی می‌توانستند آن‌ها را حل کنند. ۲.۶ - ایجاد بلدیه در باتاویااقدامات قانونیِ دیگری در ۱۳۲۳/۱۹۰۵ از جانب فرماندارکل معمول گردید، منظور قانون اصلی را برآورد و باتاویا دارای بلدیه شد. در مرحله ابتدایی، اعضای انجمن شهر انتخابی نبودند، بلکه از سوی فرماندار کل منصوب می‌شدند. ریاست انجمن رسماً به عهده مأمور مقیم در باتاویا بود. ۲.۷ - تاسیس انجمن‌های شهریدر میستر ـ کورْنِلیس و بویتِنزرگ (جاتینِگارا و بوگور کنونی) نیز در ۱۳۲۳/ ۱۹۰۵ انجمن‌های شهر تأسیس شد. ۲.۸ - بلدیه بجای انجمن شهرینظام جدید بتدریج تکوین یافت تا این‌که تمام شهرها و شهرک‌های بزرگ جاوه و نیز شهرک‌های بسیار در جاهای دیگر (مِدان، پاماتانگسیانتار، پادانگ، ماکاسار، منادو و غیره) از سازمان بلدیه برخوردار شدند و سرانجام از ۱۳۳۶/۱۹۱۸ به بعد سکنه حایز شرایط توانستند اعضای این انجمن‌ها را انتخاب کنند. ۲.۹ - ایجاد شخصیت حقوقی برای بلدیهاز ۱۳۴۳ـ۱۳۴۴/ ۱۹۲۵ شهروندان ذکور شهرهای جاوه که به سن قانونی رسیده بودند و سالانه بیش از سیصد گیلدر درآمد داشتند، و می‌توانستند به زبان هلندی، مالایایی یا هر زبان بومی بخوانند و بنویسند، از حقّ رأی برخوردار بودند. به بلدیه‌ها شخصیّت حقوقی داده شد. فعالیت‌های نسبتاً شامل مواردی چون جاده‌ها، خیابان‌ها، فضاهای سبز، شبکه‌های فاضلاب، آتش نشانی، خدمات عمومی (آب و برق و غیره)، خدمات بهداشتی و نظایر آن بود. ضمناً می‌توانستند به وضع مقرّرات بلدیه بپردازند. ۲.۱۰ - تعیین شهردار توسط دولتدر ۱۳۳۴/۱۹۱۶، فرمان جدیدی به دولت اختیار داد تا برای شهرها و شهرک‌هایی که صلاح بداند شهردار تعیین کند (چنانکه در هلند نیز شهردار از سوی دولت مرکزی معیّن می‌شد). حقوق این افراد را حکومت مرکزی می‌پرداخت ولی درصدی از آن را بلدیه‌ها به حساب دولت واریز می‌کردند. دست کم در دو دهه نخستین، چنین مصلحت دیدند که مقام شهردار فقط به اروپاییان تفویض گردد. انجمن، مقامات شهری را از میان اعضای خود انتخاب می‌کرد. این افراد، کمیته اجرایی انجمن را به ریاست شهردار، تشکیل می‌دادند. از یک دهه پیش از آغاز جنگ جهانی دوم، دولت به انتصاب اندونزیایی‌ها به عنوان شهردار اقدام کرد. ۲.۱۱ - درجه‌بندی بخش‌های خودمختارقانون ۱۹۴۸ (ش ۲۲) که از جانب جمهوری سابق اندونزی [۱]
قوانین بلدیه در جمهوری.
انتشار یافت، دست کم بخش‌های خودمختار جاوه را تحت نظام خاصی به سه درجه تقسیم بندی کرده است: ایالت‌ها؛ «کابوپاتن» یا جاهایی که نایب الحکومه‌ها اداره می‌کنند و شهرهای بزرگ؛ و واحدهای شهری کوچک و واحدهای روستایی. به موجب ماده ۱۴۲ قانون اساسی [۲]
قوانین بلدیه در جمهوری.
کلّیه مقرّرات پیشین که بصراحت لغو نشده یا تغییر نیافته باشد، فرمان‌ها یا مقررات جمهوری به شمار می‌آیند. بدین ترتیب، اصول قوانینی که قبل از جنگ در مورد بلدیه‌ها به تصویب رسیده پابرجا ماند.۳ - فهرست منابع(۵۹) Ph Kleintjes، Staatsinstellingen van Nederlands-Indie، ۵ th، ۱۹۲۹، vol II، chapter XIX. (۶۰) J H Logemann، Het Staatsrecht van Indonesie، ۱۹۵۴، ۱۵۸-۱۹۲. (۶۱) AA Schiller، The formation of federal Indonesia، ۱۹۵۵، ۱۳۸-۱۴۷. (۶۲) H Westra، De Nederlandsch-Indische staatsregeling ۲nd ed، ۱۹۳۴، ۲۱۸ff. ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ج۱، ص۱۷۰۰، برگرفته از مقاله «بلدیه». |